Αυτό το κείμενο αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου blogpost με τίτλο: «Τι είναι Κάρμα;» και προτείνω να διαβαστεί δεύτερο σε σειρά. Αρχικά, θα ήθελα να σημειώσω ότι ό,τι ισχύει για την άφεση και τη συγχώρεση των άλλων, ισχύει και για την άφεση και τη συγχώρεση του ιδίου μας του εαυτού. Επιπλέον, όπως τονίστηκε στο προηγούμενο blogpost, είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε πρώτα να δίνουμε άφεση και συγχώρεση για τα σφάλματά μας στον εαυτό μας και μετά στους άλλους. Εξίσου σημαντικό είναι να μπορούμε να ζητάμε και εμείς οι ίδιοι «συγνώμη» για δικά μας σφάλματα από τους άλλους. Θα το συζητήσουμε και αυτό εδώ.

Η συγχώρεση χρειάζεται να γίνει μέσα από την καρδιά μας και όχι μόνο με τη σκέψη μας.

Πολλές φορές λέμε: «Εγώ; τον συγχώρεσα!» και είναι μόνο μία νοητική απόφαση. Όταν τον συναντήσουμε όμως, τι γίνεται πραγματικά μέσα μας; Πώς νοιώθουμε; Αυτό είναι το τεστ! Εάν νιώσουμε καλά, πραγματικά καλά, δηλαδή είμαστε ήρεμοι στην καρδιά μας και μπορούμε να είμαστε άνετα στον ίδιο χώρο, τότε έγινε η συγχώρεση! Εάν όμως τον συναντήσουμε και νοιώσουμε «κάπως», ένα «τσίμπημα» ας πούμε στην καρδιά ή στο στομάχι, τότε ξέρουμε ότι ακόμα κάτι υπολείπεται. Παρόμοια, αν δεν μπορούμε να συναντήσουμε τον άλλο, αλλά η αναφορά σε αυτόν ή ακόμα και η σκέψη του μας προκαλεί πόνο (πίκρα, θυμό, θλίψη, φόβο, μίσος), τότε και σε αυτήν την περίπτωση δεν είμαστε ακόμα έτοιμοι.

Επειδή, λοιπόν, συμβαίνει συχνά η συγχώρεση να είναι «επιφανειακή» και επειδή ίσως δεν έχουμε μάθει πώς να συγχωρούμε ειλικρινά, ήθελα να εξηγήσω εδώ ότι υπάρχουν κάποια αρχικά βήματα που μπορούμε να κάνουμε, πριν προχωρήσουμε σε συγχώρεση και που θα κάνουν μεγάλη διαφορά στο αποτέλεσμα.

Πριν από τα βήματα, ήθελα πρώτα να αναφέρω την απάντησή μου σε μια συχνή ερώτηση που μου κάνουν σχετικά με τη συγχώρεση και που πολλές φορές μάς σταματάει από το να προχωρήσουμε στην πράξη της: «Αν τους συγχωρέσω όμως για αυτό που μου έκαναν, θα είναι να σαν μην έγινε ποτέ τίποτα! Μου ζητάς δηλαδή να ξεχάσω το κακό που μου έκαναν;». Και η απάντηση είναι ότι συγχωρούμε τους ανθρώπους που έσφαλαν, όχι τα σφάλματά τους. Δηλαδή με τη συγχώρεση παύουμε να ταυτίζουμε τον άνθρωπο με το σφάλμα του, γιατί δεν μπορεί ένας άνθρωπος να ισοδυναμεί μόνο με τη συμπεριφορά του και ειδικά με τα σφάλματά του μόνο. Αλίμονο! Κάθε ένας από εμάς έχει τόσες άλλες πτυχές στην προσωπικότητά του. Με αυτήν την αποσύνδεση της συμπεριφοράς από την προσωπικότητά του, μπορεί να θυμόμαστε την πράξη του, αλλά δεν θα μας βαραίνει πια την καρδιά. Θα αποτελεί απλώς μια ουδέτερη ανάμνηση. Σύμφωνα με τον Νόμο της Εναρμόνισης, το σφάλμα θα εξακολουθεί να φέρει συνέπειες για τον πράξαντα έως ότου ο ίδιος «σβήσει τη μουτζούρα» του, αλλά δεν θα είμαστε εμείς οι δικαστές του ούτε οι τιμωροί του. Οφείλουμε βέβαια να προστατέψουμε την ψυχική, και σε κάποιες περιπτώσεις τη σωματική μας υγεία, και να κάνουμε ότι χρειάζεται για να σταματήσει η επανάληψη ενός παρόμοιου σφάλματος, όχι όμως με σκοπό την εκδίκηση.

Προετοιμασία για τη Συγχώρεση.

Το μαλάκωμα της καρδιάς μας …
Για να γίνει μέσα από την καρδιά μας η Συγχώρεση, χρειάζεται να συνηθίσουμε πρώτα να αντέχουμε να είμαστε νοερά στον ίδιο χώρο με τον άλλο και μάλιστα να «περπατήσουμε με τα παπούτσια του», αυτά που «φορούσε» την εποχή που έσφαλε. Πώς ήταν την εποχή εκείνη η υπόλοιπη ζωή του; Σε τι κατάσταση βρισκόταν; Πώς ήταν η παιδική του ηλικία; Πώς νιώθει γενικότερα για τη ζωή και τους ανθρώπους; Προσωπικά, με έχουν βοηθήσει πολύ τέτοιες αναζητήσεις στο στάδιο της προετοιμασίας.

Επίσης, αν δυσκολευόμαστε να νιώσουμε βαθιά μέσα στην καρδιά μας συγχώρεση και εξακολουθεί η ανάμνηση της πράξεως του άλλου να μας «σκοτεινιάζει», τότε έχω βρει ότι όταν αιτηθούμε από μέσα μας για έναν ικανό αριθμό ημερών «Αγάπης-Σοφίας Μέγεθος»[1], είναι σαν να «σπάει» εσωτερικά ο πάγος.

Βρίσκω ιδιαίτερα βοηθητική για το θέμα του θυμού και της συγχώρεσης και την προσέγγιση του γνωστού Βιετναμέζου μοναχού, Thich Nhat Hanh (υποκοριστικά, Tai). Στο τέλος του κειμένου έχω βάλει συνδέσμους από δύο του συνεντεύξεις που του τις παίρνουν παιδιά. Είναι στα αγγλικά, οπότε θα δώσω εδώ μια περίληψη για το καθένα. Στο πρώτο βίντεο[2], ένα μικρό κοριτσάκι τον ρωτάει πώς μπορεί να «ξεφορτωθεί» το θυμό της για ένα αγοράκι που της μιλάει συνέχεια άσχημα. Εδώ λοιπόν ο Tai της εξηγεί με απλά λόγια για το θυμό και τη σύνδεσή του με τη συγχώρεση. Όταν αρχίσουμε να ακούμε βαθιά και συνειδητά τον άλλο που μας είπε προσβλητικά λόγια ή που έκανε μια πράξη εις βάρος μας, τότε θα καταλάβουμε ότι ο συνάνθρωπός μας δεν νιώθει χαρά για τη ζωή, αλλά πόνο και ότι τελικά δεν έχει νόημα να «πετάξουμε» το θυμό μας αλλά να τον μετουσιώσουμε σε αγάπη και καλοσύνη προς αυτόν που υποφέρει περισσότερο από εμάς.

Στο δεύτερο βίντεο, ο Tai δέχεται ερωτήσεις από έναν νεαρό που δεν θέλει να βλέπει τον πατέρα του πια, γιατί κάθε φορά που είναι μαζί του ο πατέρας του γίνεται βίαιος και κινδυνεύει η ζωή του. Εξηγεί, λοιπόν, στον νεαρό ότι ο πατέρας του βρίσκεται στην ουσία μέσα του, όπως άλλωστε σε όλους μας και ότι δεν χρειάζεται να έρχεται σε φυσική επαφή μαζί του, για να βελτιωθεί η σχέση που έχει μαζί του. Με άλλα λόγια, μπορούμε να βιώσουμε την αλλαγή της σχέσης μας με τον πατέρα μας εσωτερικά. Τονίζει ότι όταν δεν συνειδητοποιήσουμε αυτήν την Αλήθεια και συνεχίσουμε να μισούμε κάποιον, ειδικά τον πατέρα μας, τότε μεγαλώνοντας θα γίνουμε ασυνείδητα ακριβώς όπως είναι ο πατέρας μας και το χειρότερο, θα μεταφέρουμε τις περιοριστικές του συνήθειες στα παιδιά μας, διαιωνίζοντας έτσι το σφάλμα (samsara).

Αν επιθυμούμε να δούμε αλλαγή σε κάποιον άλλον χρειάζεται πρώτα να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι μέσα μας. Το ίδιο ισχύει για την περίπτωση του πρώην συντρόφου μας ή ενός «δύσκολου» συναδέλφου μας στη δουλειά. Αυτό που θα φέρει την μεταμόρφωση στον άλλο είναι αρχικά, να τον αποδεχτούμε και στη συνέχεια, να μεταβάλουμε τον τρόπο με τον οποίο εμείς αντιδρούμε στη συμπεριφορά του. Και για τις περιπτώσεις που δεν μπορούμε να έχουμε επαφή με τον άλλο, ο Tai προτείνει (σε κάποια άλλη του ομιλία), να καλλιεργήσουμε τη σχέση μας κάνοντας με τον άνθρωπο που μας δυσκολεύει νοητούς διαλόγους σαν να βρίσκεται μαζί μας. Για παράδειγμα, όταν πάμε μια βόλτα στη φύση και εντοπίσουμε κάτι όμορφο να τον προσκαλέσουμε με την φαντασία μας να δει και αυτός αυτό που βλέπουμε εμείς οι ίδιοι. Εξηγεί τέλος, ότι αυτή η πρακτική της συγχώρεσης αποτελεί μια πολύ βαθιά εσωτερική διεργασία και μπορεί να βοηθηθεί αισθητά, αν αναζητήσουμε τη συμπαράσταση κοντινών σε εμάς ανθρώπων.

Άφεση[4].
Στη συνέχεια και μόλις αισθανθούμε ότι ο θυμός μας για τις πράξεις του άλλου έχει μειωθεί, μπορούμε να προχωρήσουμε στην Άφεση. Άφεση σημαίνει απελευθέρωση. Σημαίνει ότι έχουμε αποκτήσει την επιθυμία και τη θέληση να πάρουμε την εξής σημαντική απόφαση: ότι ο άλλος δεν μας οφείλει τίποτα, ούτε καν μια «συγγνώμη» και ότι εμείς επίσης δεν του οφείλουμε κάτι. Αφήνουμε πίσω την παλαιά κατάσταση καθώς και τα συναισθήματα και τις σκέψεις που συνδέονται με αυτήν. Με τον τρόπο αυτόν, αποδεσμεύεται ο ένας από τον άλλο. Κόβεται ο Γόρδιος δεσμός.

Η λύση αυτή χρειάζεται να γίνει εμπράκτως, για να έχει αποτέλεσμα. Και υπάρχει μια οδηγία στο βιβλίο «Ο Νόμος της Εναρμόνισης», (σελ. 37) που την έχω ακολουθήσει αρκετές φορές με επιτυχία. Γράφουμε, λοιπόν, με αποφασιστικότητα σε ένα τετράδιο μια φράση που να αποδίδει το παρακάτω νόημα: «Ό,τι βαρύ συνέβη ανάμεσα σε μένα και στον Β., ας απελευθερωθεί. Ο Β. είναι ελεύθερος από μένα. Κι εγώ είμαι ελεύθερος από εκείνον. Είμαι ελεύθερος από εσένα. Είσαι ελεύθερος από εμένα. Ευχαριστώ για την εμπειρία». Τη φράση αυτή χρειάζεται, χωρίς να βάλουμε κάποια υπενθύμιση, να θυμηθούμε να την ξαναγράψουμε άλλες δύο φορές, σε διάστημα τριών εβδομάδων. Αν λοιπόν την πρώτη φορά την γράψουμε το πρωί μιας Δευτέρας, τότε τη δεύτερη φορά χρειάζεται να θυμηθούμε να την ξαναγράψουμε το πρωί της μεθεπόμενης Δευτέρας. Παρόμοια για την τρίτη φορά. Στη συνέχεια, θα περιμένουμε να μας παρουσιαστεί μια ευκαιρία (που πάντα μας δίδεται), να δείξουμε έμπρακτα με σκέψεις, λόγια ή έργα ότι έχει γίνει Άφεση!

Η Συγχώρεση.

Η «Συγχώρεση» αποτελεί στην ουσία μη-κρίση. Όπως αναφέρει και η Πέγκυ στο βιβλίο της «Ο Νόμος της Εναρμόνισης», σελ.34, «Κατακριτέες και καταλογιστές είναι οι πράξεις και ο καθένας αντιμετωπίζει τις συνέπειές τους. Με ποιο δικαίωμα όμως κρίνουμε τον πράξαντα;». Προσωπικά από αυτήν τη φράση καταλαβαίνω ότι όταν συνειδητοποιήσουμε ότι δεν έχουμε το δικαίωμα να κρίνουμε τον άλλο, γιατί εμείς δεν είμαστε ανώτεροί του σε καμία περίπτωση, τότε τελικά, δεν έχει νόημα να πούμε «σε συγχωρώ». Αρκεί η παραπάνω συνειδητοποίηση. Το θέμα για εμάς έχει λήξει και έχει λήξει μόνιμα. Νιώθουμε την ελευθερία από το βάρος της κατάστασης σε κάθε μας κύτταρο και την καρδιά μας να πεταρίζει ξανά πάλι!

Όταν εμείς χρειάζεται να ζητήσουμε «συγγνώμη».

Στο προηγούμενο blogpost «Τι είναι Κάρμα;», συζητήσαμε σε βάθος σε περίπτωση που εντοπίσουμε ένα δικό μας σφάλμα, το θέμα των ενοχών και της αυτοτιμωρίας και πόσο σημαντικό είναι να αντιμετωπίσουμε τη δική μας μετάνοια με έναν τρόπο υγιή.

Πιο εποικοδομητικό και ευεργετικό για όλους και απελευθερωτικό για εμάς είναι να βρούμε τον άνθρωπο που «πλήρωσε» για το σφάλμα μας και να του ζητήσουμε ειλικρινά «συγγνώμη». Δεν έχει σημασία αν εκείνος μας συγχωρέσει. Σημασία έχει η δική μας η πρόθεση. Αυτή η ίδια είναι απελευθέρωση της ψυχής μας από μία «μουτζούρα», από το κάρμα της πράξης μας. Μπορεί να χρειαστεί να κάνουμε και κάποια ανταποδοτική πράξη. Αυτή δεν χρειάζεται να είναι κάτι μεγάλο! Μπορεί να είναι τόσο μικρή όσο να του στείλουμε μια ευχητήρια κάρτα στη γιορτή του.

Εδώ ας σημειωθεί ότι αν δεν είμαστε έτοιμοι να ζητήσουμε συγγνώμη ευθέως από κάποιον, μπορούμε να το κάνουμε νοερά από μέσα μας. Υπάρχουν βέβαια πολλές περιπτώσεις που δεν μπορούμε να ζητήσουμε συγχώρεση λόγω γεωγραφικής απόστασης ή λόγω του ότι ο άλλος έχει ήδη πεθάνει. Αρκεί εδώ, λοιπόν, να την εκφράσουμε από μέσα μας με ειλικρίνεια. Κάθε μας σκέψη είναι ενέργεια και διαπερνά κάθε χώρο και χρόνο. Το 2ο από τα παραπάνω βίντεο περιγράφει μια παρόμοια περίπτωση [3].

Τελειώνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι δεν υπάρχει μία συνταγή που να κάνει για όλους μας. Εδώ έχω παραθέσει κάποιες σκέψεις από το προσωπικό μου ταξίδι και από τις διδασκαλίες που έχω παρακολουθήσει. Πιστεύω όμως ακράδαντα ότι αν ακούσουμε και εμπιστευθούμε την Εσωτερική μας Φωνή, τότε θα ξέρουμε πότε είμαστε έτοιμοι και τι ακριβώς χρειάζεται να κάνουμε. Συμπληρωματικά, ο καθένας από εμάς μπορεί να ζητήσει Οδήγηση από τον Θεό ή τον Ανώτερό του Εαυτό ή από οποιαδήποτε άλλη Φωτεινή Οντότητα θελήσει. Και θα υπάρξει ανταπόκριση 1000 τοις χιλίοις – κάθε φορά!

Τις θερμές μου ευχαριστίες στην φίλη μου Στέλλα Μανδαλάκη για την επιμέλεια του κειμένου.

[1] – Χριστοφή, Π., «Με το Φώς της Πανσελήνου ΙΙ, Μηνύματα Διδασκάλων 2007-2011», Φάρος, Εκδόσεις Sol. Με δική μου ερμηνεία του κειμένου στο μήνυμα Οκτωβρίου 12, 2011, σελ.202: Κάθε φορά που επικαλούμαστε αυτήν τη φράση, η Σοφία ραγίζει τα άχρηστα, νεκρά ‘κελύφη’ και η Αγάπη μας δίνει τη Δύναμη να τα σπάσουμε. Τα κελύφη είναι τα σύνολα των περιοριστικών μας πεποιθήσεων, δηλαδή όλα μας τα «νομίζω», π.χ. «νομίζω ότι έχω δίκιο» ή «νομίζω ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν μια δόση τεμπελιάς μέσα τους» ή «νομίζω ότι ο καθηγητής με έκοψε στο μάθημα επειδή κάποτε τον ρώτησα μια δύσκολη ερώτηση και από τότε με έχει βάλει στο μάτι», κ.τ.λ.
[2]– Σύντομο βίντεο συζήτησης του γνωστού Βιετναμέζου Μοναχού Thich Nhat Hanh (Tai) με ένα μικρό κοριτσάκι https://www.youtube.com/watch?v=WTF9xgqLIvI που του θέτει ένα ερώτημα περί θυμού και στο οποίο ο Tai του εξηγεί με απλά λόγια για το θυμό και τη σύνδεσή του με τη συγχώρηση.
[3] – Σύντομο βίντεο συζήτησης του γνωστού Βιετναμέζου Μοναχού Thich Nhat Hanh με έναν νεαρό που δεν θέλει να βλέπει τον πατέρα του πια γιατί κάθε φορά που είναι μαζί του γίνεται βίαιος και κινδυνεύει η ζωή του https://www.youtube.com/watch?v=u_yLDHcH6LI&list=RDCMUCcv7KJIAsiddB2YRegvrF7g&index=5   Εδώ ο Tai εξηγεί ότι η μεταμόρφωση μιας δυσαρμονικής σχέσης μπορεί να γίνει μέσα μας, δίχως καν να χρειαστεί να έχουμε επαφή με τον άλλο.
[4] – Χριστοφή, Π., «Ο Νόμος της Εναρμόνισης – Αποτυπώματα Ι», Φάρος, Εκδόσεις Sol., Αθήνα, σελ. 34-38 & 82.

Δρ. Αλεξία Μαίρη Τζωρτζάκη, (51). Είναι αφιερωμένη στο Όραμα: «Ενδυνάμωση των Νέων με σκοπό να γίνουν Ενεργοί Πολίτες του Πλανήτη μας» και προσφέρει υπηρεσίες που βοηθούν τους ανθρώπους να νιώσουν πιο όμορφα για τον εαυτό τους και τη ζωή.  Το πιο πρόσφατο βιβλίο της είναι το: ‘Speak Your Truth and Lead’. Περισσότερες λεπτομέρειες στο: www.be–heart–led.com

Η αγαπημένη της φράση αυτόν τον καιρό είναι: «Διατηρώ Στέρεη την Ελπίδα ότι όλα θα πάνε καλά τελικά». email: iris@ArtofJoy.gr

Photo by Boris Smokrovic on Unsplash